XLI Międzynarodowe Colloquium Biometryczne oraz Czesko-Słowacko-Polskie Warsztaty z Biometrii Lublin, 5-8 września 2011 r.

Profesor dr Wiktor Oktaba
(1920-2009)

Wiktor Oktaba, profesor zwyczajny nauk matematycznych, o specjalności statystyka matematyczna, urodził się 16 kwietnia 1920 r. w Kijowie. Ukończył Miejskie Gimnazjum Męskie im. płk. Leopolda Lisa-Kuli w Warszawie w 1938 r. i podjął studia matematyczne na Uniwersytecie Warszawskim. W latach 1944-1947 studiował na UMCS, uzyskał stopień magistra matematyki w roku 1947. Od 1945 r. był asystentem w Katedrze Matematyki UMCS, a w latach 1948-1952 starszym asystentem w Katedrze Statystyki Matematycznej UMCS w Lublinie. W roku akademickim 1948/49 prowadził wykłady dla ekonomistów na Wydziale Ekonomicznym Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. We wrześniu 1948 roku przebywał na stypendium Ministerstwa Oświaty i Szkolnictwa Wyższego w Instytucie Doświadczalnym im. Nenckiego w Łodzi.

Od 1952 r. W. Oktaba został zatrudniony na stanowisku adiunkta i kierownika w Katedrze Statystyki Matematycznej Wydziału Rolnego UMCS, którą to Katedrę organizował od podstaw.

W 1957 r. uzyskał stopień kandydata nauk matematycznych na Wydziale Mat.-Fiz.-Chem. UMCS, w 1959 r. – docent, w roku akademickim 1959/60 był stypendystą Fundacji Rockefelera w Iowa State University, USA; w 1966 r. – tytuł profesora nadzwyczajnego nauk matematycznych, a w 1971 r. – profesora zwyczajnego.

W latach 1953-1990 był kierownikiem Katedry Statystyki Matematycznej i Instytutu Zastosowań Matematyki.

W latach 1960-62 był prodziekanem Wydziału Rolniczego WSR, w 1962-66 dziekanem tegoż Wydziału, a w latach 1968-69 prorektorem WSR w Lublinie. W latach 1970-76 był członkiem Komisji Informatycznej przy Ministrze Oświaty i Szkolnictwa Wyższego.

Prof. Oktaba prowadził wykłady z matematyki, statystyki matematycznej oraz rachunku prawdopodobieństwa, w 1966/67 wykładał statystykę matematyczną w Instytucie Matematycznym PAN w Warszawie.

Prof. W. Oktaba był współorganizatorem Polskiego Towarzystwa Biometrycznego we Wrocławiu (1949-54) i był przewodniczącym Rady Naukowej tego Towarzystwa (od 1976). Od 1970 był naczelnym redaktorem Colloquium Biometrycznego.

Był członkiem National Polish Group of the International Biometric Society (od 1992), członkiem International Statistical Institute, Holandia (od 1976), The Biometric Society, USA (od 1974), The American Institute in the Division of Administrative Research (od 1984), a w latach 1962-82 był członkiem The Institute of Mathematical Statistics, USA, od 1947 r. był członkiem Polskiego Towarzystwa Matematycznego, był skarbnikiem (1947-55) oraz wiceprezesem Oddziału Lubelskiego tego Towarzystwa, członkiem Komisji Zastosowań Matematyki PTM w Warszawie (1972-75), członkiem Komitetu Rozwoju Statystyki Matematycznej IMPAN w Warszawie (od 1972 r.). Był też członkiem rad naukowych COBORU w Słupi Wielkiej, IUNG w Puławach, Instytutu Organizacji i Zarządzania WSI w Lublinie. W 1971 r. zorganizował Pracownię Matematyki na AM w Lublinie. Od 1970 r. był organizatorem corocznych konferencji naukowych o nazwie Colloquium Biometryczne.

Szeroko znane, znaczące i oryginalne osiągnięcia naukowe prof. W. Oktaby obejmują zróżnicowany zakres tematyczny i dotyczą następujących problemów: regresji, analizy wariancji jednej i wielu zmiennych, estymacji komponentów wariancyjnych, estymacji i weryfikacji hipotez dla jednozmiennych modeli stałych niepełnego rzędu, teorii układów eksperymentalnych, wielozmiennej analizy ze szczególnym uwzględnieniem modeli Zyskinda-Martina, teorii brakujących obserwacji i algebry macierzy. Zainteresowania profesora koncentrowały się także na historii teorii eksperymentu, statystyki matematycznej i rachunku prawdopodobieństwa. Wyniki badań profesora, mające charakter teoretyczny jak i aplikacyjny, zostały opublikowane w 215 pracach. Ponadto był on autorem 11 książek, w tym 5 szeroko znanych podręczników akademickich mających wiele wydań, autorem lub współautorem 8 słowników wielojęzycznych ze statystyki matematycznej, rachunku prawdopodobieństwa, teorii eksperymentu i biometrii, licznych recenzji prac naukowych (ok. 150). Uczestniczył też w badaniach w ramach tematów międzyresortowych.

Praca naukowa profesora opierała się na współpracy z IMPAN w Warszawie i Wrocławiu, Instytutem Podstaw Informatyki PAN w Warszawie, Katedrami z Wrocławia, Warszawy, Poznania, Lublina i innych miast w Polsce oraz redakcjami zagranicznymi (Moskwa, Bukareszt, Jassy, Sofia, Praha, Berlin, Budapeszt, Wilno, Helsinki). Profesor W. Oktaba brał udział w licznych krajowych i zagranicznych konferencjach naukowych w Europie, Azji i Ameryce (łącznie w 18 krajach) prezentując na nich wyniki swoich badań.

W 1973 r. był przewodniczącym referatu pt. „Statystyka matematyczna” na II Kongres Nauki Polskiej.

Był organizatorem cotygodniowych seminariów ze statystyki matematycznej w kierowanej przez siebie Katedrze (Instytucie). Kierował 37 pracami magisterskimi ze statystyki matematycznej studentów UMCS. Promował 17 doktorów, opiekował się 3 habilitacjami pracowników Katedry (Instytutu). Wykształcił liczną i wartościową kadrę statystyków – matematyków.

Za swoje osiągnięcia naukowo-badawcze, organizacyjne oraz dydaktyczne został odznaczony i wyróżniony łącznie 56 orderami, medalami, odznaczeniami i nagrodami. Wśród nich są między innymi: Krzyż Komandorski OOP (1990 r.), Krzyż Oficerski OOP (1979 r.), Krzyż Kawalerski OOP (1964 r.), Medal Komisji Edukacji Narodowej (1976 r.), Medale z okazji X Lecia Polski Ludowej, 40-lecia PRL, Odznaka Tysiąclecia Państwa Polskiego, Medal PAN im. Oczapowskiego, Medale Wydziałów Rolniczego i WTR AR w Lublinie, liczne nagrody PAN, Ministra i Rektora, ale także Złota Płyta za osiągnięcia w statystyce matematycznej przyznana przez The American Biographical Institute, Releigh, North Carolina, USA.

Zasługi profesora W. Oktaby zostały również docenione w opublikowanych na świecie i w Polsce notach biograficznych.

Profesor odszedł w niedzielę, 6 września 2009 roku, w przeddzień rozpoczynającego się XXXIX Międzynarodowego Colloquium Biometrycznego. Konferencja była zoorganizowana przez naszą Katedrę i po raz pierwszy odbyła się w Kazimierzu Dolnym, ulubionym mieście Profesora. Ceremonia pogrzebowa odbyła się także w Kazimierzu Dolnym 9 września, w ostatni dzień konferencji. Wszyscy uczestnicy konferencji mieli okazję, aby wyrazić mu wielki szacunek i podziękować mu za wkład w rozwój matematyki, statystyki i biometrii.

Spoczął obok Janeczki, swojej ukochanej żony, z którą przeżył wspólnie ponad 60 lat.

Katedra Zastosowań Matematyki i Informatyki
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie © 2011